Verplichting en rol van de vertrouwenspersoon

Arbeidsomstandighedenwet en veilige werkplek

Werkgevers zijn volgens de Arbeidsomstandighedenwet verplicht om een veilige en gezonde werkomgeving te waarborgen. Dit omvat ook aandacht voor psychosociale arbeidsbelasting (PSA), zoals stress veroorzaakt door ongewenste situaties als intimidatie, pesten of discriminatie. Uit cijfers blijkt dat jaarlijks ruim een miljoen werknemers hiermee te maken krijgen, met stress als gevolg.

Hoewel de wet werkgevers geen gedetailleerde verplichtingen oplegt, benadrukt de rechtspraak het belang van een transparante aanpak van grensoverschrijdend gedrag. Dit omvat bijvoorbeeld het hebben van een klachtenregeling en de aanstelling van een interne of externe vertrouwenspersoon.

Huidige situatie: de vertrouwenspersoon in organisaties

• Grote bedrijven en MKB: Bij grotere bedrijven en het groot-MKB is vaak een vertrouwenspersoon aangesteld. Binnen kleinere MKB-bedrijven gebeurt dit minder vaak.

• Onzekerheden in de rol: Er is momenteel geen wettelijke basis voor de positie van de vertrouwenspersoon. Hierdoor bestaan verschillen in taken, vertrouwelijkheid en bescherming. Een interne vertrouwenspersoon heeft bijvoorbeeld geen wettelijke geheimhoudingsplicht of ontslagbescherming, wat het onafhankelijk functioneren bemoeilijkt.

De “Wet verplichtstelling vertrouwenspersoon”

Momenteel ligt de “Wet verplichtstelling vertrouwenspersoon” bij de Eerste Kamer. Na goedkeuring wordt een invoeringsdatum bepaald. De belangrijkste punten uit deze wet zijn:

• Verplichting voor werkgevers: Bedrijven met 10 of meer werknemers moeten een interne of externe vertrouwenspersoon aanwijzen.
• Taken en verantwoordelijkheden:
  - Opvang en advies aan werknemers.
  - Signaleren van knelpunten in beleid en hierover rapporteren aan de werkgever en medezeggenschapsorganen.
  - Hulp bij het inschakelen van deskundigen.
• Wettelijke bescherming:
  - Een geheimhoudingsplicht, waarvan schending strafbaar is.
  - Een benadelingsverbod, inclusief ontslagbescherming.
• Onafhankelijkheid en faciliteiten:
  - Vertrouwenspersonen moeten onafhankelijk kunnen werken met voldoende voorzieningen (bijv. spreekruimte, beveiligde digitale omgeving).
  - Scholing moet worden aangeboden.
• Handhaving door de Arbeidsinspectie: Werkgevers die hun verplichtingen niet nakomen, kunnen worden gewaarschuwd of beboet.

Voorbereiding op de wetgeving

Hoewel de wet nog niet van kracht is, wordt van werkgevers verwacht dat zij binnen de normen van de huidige Arbeidsomstandighedenwet handelen. Het ontbreken van wettelijke kaders kan echter tot onzekerheid leiden bij conflicten. Het is daarom raadzaam om nu al de rol van vertrouwenspersoon goed in te richten en te kiezen voor een gecertificeerde vertrouwenspersoon.